Naar aanleiding van berichtgeving over de arrestatie van de zoon van Femke Halsema, kwam NRC vorige week met een achtergrondartikel over nepvuurwapens. Ze zijn kennelijk vrij gemakkelijk verkrijgbaar en niet van het echt te onderscheiden. Volgens de krant is het een ‘crime’ voor de politie.
Het was voor het eerst in mijn leven dat ik het Nederlandse (of vernederlandste) woord crime op schrift zag. In mijn naïviteit heb ik ook altijd gedacht dat je het zou schrijven zoals het wordt uitgesproken (als in: kriem). Ik was dan ook blij verrast om dit woord op zo’n manier geschreven te zien staan. En eigenlijk nog meer vanwege het feit dat de Nederlandse variant op schrift zo dicht bij de Engelse vertaling van ‘misdaad’ staat. Wat heet dichtbij, het gaat om precies hetzelfde woord. Vreemd dat er in de loop der tijd (of misschien wel vanaf het begin) zo’n andere keelklank aan is verbonden.
Wat mij nog meer opviel was de betekenis van dit woord in de zinsconstructie. Ik heb het woord crime eigenlijk alleen maar – van jongs af aan – in verband gezien met een soort kwelling, een onnodige doch onvermijdelijke last of een vervelende omstandigheid. ‘Het is een crime om een kaartje te bemachtigen voor concerten van wereldartiesten’ of ‘het openmaken van de te strak dichtgedraaide wekpotten is echt een crime’. In de zin over nepvuurwapens lijkt het wel een dubbele betekenis te hebben. Ja, nepvuurwapens zijn voor de politie een kwelling/vervelende omstandigheid. Tegelijkertijd zijn ze verboden en is het bezit ervan daadwerkelijk een crime (als in de andere definitie van het woord: een misdaad). Ik vraag me af of de auteur van het stuk lang heeft stilgestaan bij de woordkeuze. Hier is, misschien wel onbewust, een knap staaltje taalkundig werk afgeleverd.
Om er toch zeker van te zijn dat ik niet in mijn jeugd de verkeerde definitie van dit merkwaardige woord heb geleerd, ben ik op internet naar de betekenis en herkomst gaan zoeken. Crime wordt in de meeste gevallen gedefinieerd als misdaad (van het Franse crime, dat verklaart ook de niet-Engelse uitspraak). Sinds in ieder geval 1897 komt het woord echter ook terug in de uitdrukking ’t is een kriem. Betekenis: een last, een hatelijk iets of een voortdurende ergernis. Het kan zelfs een moeilijke taak, moeilijke zaak of moeizaam werk betekenen. Het lijkt ook nog eens afkomstig uit de Zaanstreek, hoewel daar volgens mij geen familiewortels liggen.
Terug naar het NRC-artikel. Op de een of andere manier wringt er iets bij de misdaad-definitie. Als er hier daadwerkelijk sprake is van zo’n soort crime, een wetsovertredende handeling, waarom zou dit dan alleen door de politie als zodanig worden gepercipieerd? Goed, de politie is ervoor om wetsovertreders aan te pakken. Dát iets een misdaad is, wordt echter niet door de dienders bepaald. In het verleden hebben regeringslieden of parlementsleden bepaald dat het houden van een nepvuurwapen een misdaad is. Eenmaal vastgelegd, wordt het volk geacht zich aan de nieuwe regelgeving te houden. De nepvuurwapens zijn in zeker zin dus een crime voor het hele Nederlandse volk en niet zozeer alleen voor de politie. Nepvuurwapens, echt een crime.